Ở lứa tuổi từ 1-3 tuổi là lứa tuổi mà các mẹ cần cho một thực đơn dinh dưỡng đầy đủ và phù hợp cho các bé. Việc tận dụng sữa của mẹ sẽ giúp bé hỗ trợ bồi dưỡng cho cơ thể; tăng khả năng miễn dịch; chống bệnh tật.
Bé bú sữa mẹ từ 18-24 tháng là thời gian tốt nhất cho bé. Khẩu phần ăn của bé cần được chú ý về cung cấp và bổ sung chất dinh dưỡng như chất đạm; chất béo; chất khoáng và vitamin.
Năng lượng
Nhu cầu năng lượng cần được đầy đủ cho bé nhằm giúp cho cơ thể bé được hoạt động; tích lũy và giúp thúc đẩy sự phát triển về cơ thể. Ở lứa tuổi này, việc tiêu hao năng lượng chủ yếu là do bé chạy nhảy đi lại nhiều; chơi đùa. Nhu cầu năng lượng cần thiết ở giai đoạn này là 110Kalkg cân nặng. Ví dụ: Bé có cân nặng từ 9-13kg thì năng lượng cần được cung cấp là 900-1300Kcal. Năng lượng cần đực cung cấp chủ yếu qua bằng bữa ăn, thức uống của bé: Chất bột như bột; cơm ghiền; cháo,…; ngoài ra còn có chất béo; chất đạm. Tỷ lệ để cân bằng các thành phần sinh năng lượng là béo 20%; đạm 15%; đường bột 65%.
Tuy nhiên, nếu phối hợp tốt đạm động vật với đạm thực vật (đậu đỗ, vừng, lạc… ) sẽ tạo nên sự cân đối giúp hấp thu và sử dụng đạm tốt hơn. Nhu cầu chất đạm của trẻ từ 1 – 3 tuổi là 28 g/ngày. Khi chế độ ăn thiếu đạm sẽ làm cho trẻ chậm lớn, kém thông minh, nhưng nếu cho trẻ ăn quá nhiều đạm cũng không tốt vì gây gánh nặng cho gan, thận. Mặt khác, trong quá trình tiêu hóa, chất đạm tạo ra nhiều sản phẩm gây thối rữa, độc hại. Trong thực đơn dinh dưỡng của trẻ chất đạm chỉ phát huy tác dụng cao khi có đủ năng lượng. Nếu khẩu phần ăn đủ đạm nhưng thiếu năng lượng trẻ vẫn có thể bị suy dinh dưỡng.
>> Xem thêm: Thực Đơn Dinh Dưỡng Hàng Ngày Cho Bé Bị Suy Sinh Dưỡng
Chất béo
Dầu mỡ vừa cung cấp năng lượng cao, làm tăng cảm giác ngon miệng, lại giúp trẻ hấp thu và sử dụng tốt các vitamin tan trong chất béo như vitamin A, D, E, K… rất cần cho trẻ. Mỗi bát bột, bát cháo, ngoài các thành phần khác (gạo, thịt, rau… ), cần cho thêm 1 – 2 thìa cà phê mỡ hoặc dầu. Mỡ lợn, mỡ gà rất tốt cho trẻ vì trong thành phần các loại mỡ đó có các chất rất cần thiết cho quá trình phát triển của trẻ. Nếu trẻ đã ăn cơm thì nên cho mỡ hoặc dầu vào xào, rán, kho với thức ăn.
Các chất khoáng
Các chất khoáng rất cần cho sự tạo xương, tạo răng, tạo máu và các hoạt động chức năng sinh lý của cơ thể. Ở lứa tuổi này canxi và phốt pho cần được chú ý để cung cấp đủ cho trẻ, hằng ngày trẻ cần 400 – 500 mg canxi. Canxi có nhiều trong sữa và các loại tôm, cua, ốc, trai… Phốt pho có nhiều trong các loại lương thực, ngũ cốc. Cần có một tỷ lệ thích hợp giữa canxi và phốt pho mới giúp trẻ hấp thu và sử dụng được hai loại khoáng chất này. Tỷ lệ tốt nhất giữa canxi/phốt pho = 1/1,5.
Ngoài việc ăn uống đủ, thỉnh thoảng cần cho trẻ ra ngoài tắm nắng tạo điều kiện cho vitamin D hoạt động; giúp cơ thể chuyển hoá tốt canxi và phốtpho. Chất sắt rất cần cho sự tạo máu, sắt còn tham gia vào thành phần nhiều men quan trọng trong cơ thể. Mỗi ngày trẻ cần được cung cấp 6 – 7 mg sắt qua thức ăn.
Nguồn sắt tốt có trong thức ăn động vật là các nội tạng: tim, gan, bầu dục. Nguồn sắt tốt có trong thức ăn thực vật là đậu đỗ và các loại rau có màu xanh sẫm. Sắt có trong thức ăn động vật hấp thu tốt hơn trong thức ăn thực vật; nhưng trong rau quả lại có nhiều vitamin C giúp cơ thể hấp thu và sử dụng sắt có hiệu quả hơn. Ưu tiên nguồn thức ăn động vật; phối hợp với các đậu đỗ và rau quả nhằm đảm bảo đủ sắt cho cơ thể.
Vitamin
Mọi vitamin đều cần cho trẻ nhưng ở lứa tuổi này người ta quan tâm đến vitamin A và vitamin C. Hai vitamin này rất cần cho sự phát triển bình thường của trẻ, cần cho sự tạo máu; tăng cường sức chống đỡ với bệnh tật. Ở lứa tuổi này nhu cầu vitamin A chính chỉ có trong các thức ăn động vật như trứng, gan… Rau quả có màu vàng, đỏ, da cam vừa là nguồn cung cấp caroten vừa là nguồn cung cấp vitamin C. Vì vậy, cần cho trẻ ăn rau, quả thường xuyên.
Trích dẫn từ Bộ y tế Viện dinh dưỡng Quốc Gia
Phạm Minh Thảo
