Ngày nay, tuy xã hội ngày càng phát triển kéo theo nhu cầu ăn uống cũng được đòi hỏi theo; nhưng vẫn có một số người vẫn có xu hướng theo chế độ ăn chay. Ăn chay là hình thức ăn uống chỉ có những thực phẩm có nguồn gốc thực vật; không có bất cứ sử dụng các thực phẩm từ động vật như thịt; hải sản; cá,… Việc ăn chay trường không đúng cách có thể khiến cho cơ thể bị thiếu vài dưỡng chát. Do đó, người ăn chay cần phải có một chế độ khoa học để vừa đáp ứng sở thích ăn chay vừa có thể đảm bảo được các chất dinh dưỡng,…
Lợi ích của việc ăn chay
Tuy ngày nay nhu cầu ăn uống ngày càng đòi hỏi cao; nhưng vẫn có rất nhiều người có xu hướng ăn chay với quan niệm giúp thanh loc cơ thể; tâm hồn được thư thái; tinh thần an yên; tránh được các bệnh tật. Tuy vậy, các nhà nghiên cứu về dinh dưỡng cho biết rằng; không phải người ăn chay nào cũng biết được các chế độ dinh dưỡng phù hợp và đúng cách.
Các nghiên cứu về dinh dưỡng đã cho biết rằng, một thực đơn chay giàu dinh dưỡng bao gồm: Trái cây, rau, đậu các loại sẽ giúp giảm béo, giảm nguy cơ bệnh tim, nguy cơ áp suất máu cao, chống lại sự gia tăng của bệnh đái tháo đường và phần nào giảm nguy cơ ung thư. Chế độ ăn này có một số tác dụng trong các trường hợp:
Giảm cân
Những người ăn chay trường thường có quá trình đốt cháy calorie gia tăng sau mỗi bữa ăn so với những người ăn mặn. Điều này có nghĩa là thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật có tác dụng như nguồn cung cấp nguyên liệu cho cơ thể, trái ngược hoàn toàn với việc được tích trữ của chất béo.
Giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư
Theo thống kê của các nhà dịch tễ học, 35% trường hợp mắc ung thư là liên quan đến ăn uống. Thức ăn chay chứa nhiều chất xơ, ít chất béo. Thức ăncủa chế độ này còn chứa nhiều chất có tiềm năng ngừa ung thư như các chất chống oxy hóa và một số hóa chất thực vật.
Giảm huyết áp
Chế độ ăn chay chứa nhiều kali; phức hợp carbohydrates; chất béo không no; chất xơ; calcium; magnesium; vitamin C và vitamin A… Tất cả có ảnh hưởng tốt đến huyết áp. Huyết áp của người ăn chay trường thường có khuynh hướng thấp hơn người ăn mặn và ít tăng theo tuổi tác hơn.
Giảm bệnh động mạch vành tim
Do thức ăn chay chứa nhiều xơ; ít béo; ít cholesterol; tỷ lệ giữa chất béo không no và chất béo no cao; trong khi bệnh động mạch vành tim gắn liền với lượng cholesterol máu; nên người ăn chay có lượng cholesterol trong máu thấp.
Giảm nguy cơ bị sỏi thận
Người ăn chay thải canxi, oxalat, axít uric ra nước tiểu ít hơn người không ăn chay, do đó ít bị sỏi thận hơn.
Nên ăn chay như thế nào?
Chất xơ là một thành phần của thực phẩm có nguồn gốc thực vật mà cơ thể không tiêu hóa được và thường làm tăng lượng chất thải trong quá trình tiêu hóa. Thực phẩm có nhiều chất xơ thì có ít chất béo gây độc hại. Thức ăn có nhiều chất xơ làm ta chóng no, giảm sự thèm ăn các món khác, nó xúc tiến quá trình tiêu hóa, giúp tống chất thải ra khỏi cơ thể nhanh chóng hơn và do đó giảm sự tồn tại của các chất độc trong cơ thể.
Giá trị dinh dưỡng của 100g thịt bò tương đương 100g đậu nành. Các chất đạm, chất béo có nguồn gốc thực vật, khi ăn rất dễ tiêu hóa, ăn thấy no nhưng cảm giác người rất nhẹ nhõm. Đạm thực vật tốt cho sức khỏe người già hơn so với đạm động vật. Cách bổ sung đạm thực vật tốt nhất khi ăn là các loại họ đậu như đậu nành, đậu ván, đậu xanh…
Mặc dù vậy, trong chế độ ăn này cũng có hạn chế, đặc biệt là ăn chay trường, vì thực phẩm chủ yếu dựa vào ngũ cốc, rau quả, củ và các loại hạt nên thường bị thiếu một số chất khoáng như sắt, kẽm, canxi, vitamin B12… dễ có nguy cơ thiếu máu.
Ăn chay không đúng gây hại không ngờ
Người ăn chay Việt luôn lựa chọn nhiều tinh bột, nhiều đường trong khẩu phần ăn của mình (ăn nhiều cơm, các loại củ, chè ngọt, trái cây ngọt), song đây không phải là lựa chọn đúng đắn. Hấp thu quá nhiều tinh bột, đường sẽ khiến cơ thể thừa cân trong khi cơ thể vẫn thiếu chất, đặc biệt là chất đạm và các vi chất dinh dưỡng.
Đồ chiên xào, giàu chất béo được sử dụng để chế biến các món chay thay cho luộc, kho, bởi nó kích thích vị giác tốt hơn. Thế nhưng, ăn thường xuyên các món này sẽ dễ bị thừa năng lượng. Chính vì vậy, có thể sử dụng vừa phải chất béo từ dầu oliu, dầu mè, hướng dương, đậu nành… Cần hạn chế chất béo no từ dầu cọ, nước cốt dừa.
Nhiều người có thói quen ăn tương, chao, kho chay… Chế độ ăn này thường sẽ có quá nhiều muối dễ gây tăng huyết áp, bệnh tim mạch.
Đọc nhiều tin tức về dinh dưỡng hơn tại đây
Trích dẫn từ báo Sức khỏe và đời sống
Phạm Minh Thảo
